Kilka miesięcy temu zmarł mój ojciec. Wraz z rodzeństwem jesteśmy spadkobiercami ustawowymi. Na ten moment nie zajęliśmy się formalnościami spadkowymi, nie wnieśliśmy żadnej sprawy do sądu. Wiem, że mogę nie płacić podatku od dziedziczenia, jeśli powiadomię o tym urząd skarbowy. Czy takiego zawiadomienia mogę dokonać już teraz, zanim w ogóle rozpocznie się sprawa w sądzie?
TAK. Czytelnik i jego rodzeństwo mają prawo skorzystać z tzw. całkowitego zwolnienia podatkowego i nie płacić podatku w związku z nabyciem spadku. W przypadku dziedziczenia zwalnia się od podatku nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych przez małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę, jeżeli zgłoszą nabycie w terminie 6 miesięcy od dnia uprawomocnienia się orzeczenia sądu stwierdzającego nabycie spadku. Jeżeli dokumentem potwierdzającym nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych jest akt poświadczenia dziedziczenia lub europejskie poświadczenie spadkowe, termin 6 miesięcy, o którym mowa powyżej, do zgłoszenia tego nabycia właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego liczy się od dnia zarejestrowania aktu poświadczenia dziedziczenia lub wydania europejskiego poświadczenia spadkowego. Zawiadomienia należy dokonać na formularzu SD-Z2. Reguluje to art. 4a ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn (Dz. U. z 2021 r. poz. 1043 ze zm.).
Z pytania wynika, że w sprawie Czytelnika wspomniane postanowienie sądu czy też akt poświadczenia nie zostały jeszcze wydane. W doktrynie i w orzecznictwie przyjmuje się, że wcześniejsze poinformowanie urzędu skarbowego o nabyciu spadku, tj. zanim nastąpiło zdarzenie, od którego liczony jest termin na dopełnienie tej formalności, jest dopuszczalne. Niemniej w przeszłości można było spotkać się ze stanowiskiem odmiennym. Jego zwolennicy uzasadniali, że powołany przepis nie tyle wskazuje maksymalny okres na złożenie stosownego zawiadomienia, co wyznacza przedział czasowy, w którym można to zrobić.
Zawiadomienie SD-Z2 można złożyć jeszcze przed wydaniem postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku.
Podkreśla się, że przepisy należy interpretować nie tylko literalnie, ale również przy użyciu innych reguł wykładni, m.in. celowościowych. Przy interpretacji regulacji prawnej inspirowanej celem społecznym nie sposób abstrahować od tego celu i poprzestać wyłącznie na odkodowaniu sensu słów i wyrażeń użytych w przepisie, czyli na wykładni literalnej. Powyższe uwagi należy zastosować m.in. do wykładni powołanego wcześniej art. 4a ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn.
